   TASARRUFLU YAZI (07.06.2016/16532330)
|
|
T.C.
GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
Gümrükler Genel Müdürlüğü
Sayı : 85593407-663.05[GGM-İR2647]
Konu : 06.08.2015 günlü 126-B/30 sayılı İnceleme Raporu
07.06.2016 / 16532330
DAĞITIM YERLERİNE
Gümrük ve Ticaret Müfettişi Lütfi UYANIK tarafından düzenlenen 06.08.2015 günlü 126-B/30 sayılı İnceleme Raporunun bir örneği ekte gönderilmektedir.
Mezkur Raporun "IV-Değerlendirme ve Sonuç" bölümünde belirtilen hususların Bölge Müdürlüğünüzce de değerlendirilerek işlem yapılması hususunda gereğini rica ederim. Bilgi ve gereği rica olunur.
Erkan ERTÜRK
Daire Başkanı
Ek : 1 adet İnceleme Raporu örneği.
Dağıtım :
Tüm Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlükleri
T.C.
GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
Gümrük ve Ticaret Müfettişliği
SAYI :126-B/30
06.08.2015 / 9685121
İNCELEME RAPORU
I-BAŞLANGIÇ:
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı'nın bila günlü ve sayılı yazıları ekinde Bakanlık Makamı'ndan 14.04.2015 günlü 7209606 sayılı Onay ile 14.04.2015 günlü 7209885 sayılı Onay'ın alınması üzerine çalışılmaya başlanılmıştır.
II- İŞİN KONUSU:
Plastik sektöründe; DİR kapsamında Polipropilen/Polietilen hammaddesi ithal edilerek boru, halı, beyaz eşya-otomotiv vb. sektörlerde üretim yapan firmaların üretim sürecinde ortaya çıkan plastik hurdasının ikincil işlem görmüş ürün olarak ithalatı esnasında KDV'den muaf olarak ithal edilmesi sebebiyle, plastik hammaddenin farklı amaçlarla işlenmesi esnasında oluşan hurdanın ikincil işlem görmüş olarak ithalinde tabi olması gereken KDV hususuyla ilgili teklif ve önerilerimiz işbu Raporun konusunu oluşturmaktadır.
III- YAPILAN İNCELEME VE ARAŞTIRMA:
1-Bakanlık Makamı'nın 14.04.2015 Günlü 7209606 ile 7209885 Sayılı Onayların İncelenmesi:
2014 yılı plandışı sonradan kontrol programı kapsamında beyaz eşya sektöründe faaliyet gösteren …. Company, boru sektöründe faaliyet gösteren …… Plastik, halı sektöründe faaliyet gösteren ….San.ve Tic.Ltd. firmalarının dahilde işleme rejimi kapsamında yaptıkları ithalat ve ihracatların üretim ve muhasebe kayıtları ile karşılaştırılarak yapılan inceleme ve araştırma sonucunda elde olunan tespitlerimiz daha detaylı olarak araştırılabilmesi için bu üç firma için ayrı ayrı onay alınmış olup bu esnada dahilde işleme kapsamında getirilen polietilen/polipropilen cinsi hammaddenin üretime sevkedilip, üretim süreci sonucunda ortaya çıkan hurda plastiğin (ikincil işlem görmüş ürün) ithali sırasında KDV'den muaf olarak ithal edildiği anlaşılmıştır (Ek1-2).
2- Plastik Ürünlerinin Üretim Sürecinin incelenmesi
-Plastik, birbirine eklenme özelliği gösteren moleküllerin, bir düzen içerisinde sıralanarak eklenmesi ile oluşturulan organik kimyasal bir madde olduğu, Moleküllerin sıralanma düzeninde yapılacak bir değişim, ya da doğrudan molekül yapısındaki farklılaştırma ile değişik nitelikte ve özelliklerde, birbirlerinden çok farklı yeni plastikler elde edilebilir.
-Plastikler genel olarak iki grupta toplanır:
- Termo" plastikler
- Termoset plastikler
Termoplastikler, ısı ile şekil değiştirebilen plastikler olup, ısıtılarak/dönüştürülerek tekrar şekil verilebilir, termoplastikler ısı ile şekil değiştirdiğinde yapısal bir değişikliğe uğramadığı,
Termoset plastikler ise, bir kez ısı ile şekillendirildikten sonra, ısı ile yeniden şekillendirilemeyen plastiklerdir. Termoset plastikler ısı ile yapısal bir değişikliğe uğrayan plastiklerdendir.
Gündelik hayatta kullanılan plastikler termoplastik cinsi olup, yaygın olarak kullanılan plastiklerin hammadde türleri ise aşağıda belirtilmiştir;
[] Polietilen (Polyethylene) (PE): Geniş bir kullanım alanı vardır.
[] Polipropilen (Polypropylene) (PP): Yaygın kullanılan plastiklerdendir. Otomobil yan sanayinde, bahçe mobilyalarında vb. yerlerde kullanılır.
[] Polistiren (Polystyrene) (PS): Paketleme, elektronik ve beyaz eşyaların plastik kısımları vb. kullanım alanları vardır.
[] Polietilen tereftalat (Polyethylene terephthalate) (PETE): Pet şişe ismi bu malzemeden gelmektedir.
[] Polyamid (Polyamide) (PA) (Nylon): Fiber, diş fırçası kılları, misina vb. kullanım alanları vardır.
[] Polyester (Polyester): Tekstilde kullanımı yaygındır.
[] Polivinil klorid (Polyvinyl chloride) (PVC):Boru, profil vb. imalatında kullanılır.
[] Polikarbonat (Polycarbonate) (PC): CD, gözlük vb. imalatında kullanılır.Alevi iletmeme ve kendini söndürme özelliğine sahiptir.
[] Akrilonitril bütadien stiren (Acrylonitrile butadiene styrene) (ABS): Elektronik aletlerin plastik aksamında yaygın olarak kullanılır.
[] Poliviniliden klorid (Polyvinylidene chloride) (PVDC) (Saran): Yiyecek paketlemede kullanılır.
İnceleme konusu mezkur Firmalar tarafından hammadde olarak kullanılmak üzere ithal edilen polipropilenler ve polietilenlere ilişkin olarak Gümrük Tarife Cetveli izahnamesinin incelenmesinde söz konusu eşyaların 3901 ve 3902 fasıllarında sınıflandırıldığı, söz konusu eşyalara ilişkin olarak;
"39.01 - ETİLEN POLİMERLERİ (İLK ŞEKİLLERDE).
3901.10 - Özgül kütlesi 0,94'ten az olan polietilen
3901.20 - Özgül kütlesi 0,94 veya daha fazla olan polietilen
3901.30 - Etilen-vinil asetat kopolimerleri
3901.90 - Diğerleri
Polietilen, çok geniş kullanım alanına sahip, yarı şeffaf bir maddedir. Alçak- yoğunluk polietilen (LDPE) yani 20 oC'de 0,94 den daha az özgül kütleye sahip olup (aditif-serbest polimer bazında hesaplanmış), özellikle gıda ürünlerinin ambalajlanmasında ve genellikle ambalaj filmi olarak, kağıt, ağaç lifi levhası, alüminyum, folye vb. kaplamasında, elektrik izalatörü olarak ve çeşitli ev eşyasının, oyuncakların üretiminde kullanılır. Bu Fasıl, ayrıca, lineer alçak yoğunlukta polietileni (LLDPE) de içermektedir. Yüksek yoğunluk polietilen (HDPE) ise, 20 oC'de 0,94 veya daha fazla özgül kütleye sahip (aditif -serbest polimer bazında hesaplanmış) polietilendir. Şalümo ile ve enjeksiyon kalıplama maddelerinin üretiminde, çuval dokumasında, benzin ve yağ kaplarının yapımında, boruların ekstrüksiyonu vs.için kullanılır. Etilen-vinil asetat kopolimerlerinin kullanılma alanlarına, kolay kapanan kapak yapımı ile çantaların astarlanması da dahildir.
39.02 - PROPİLEN VE DİĞER OLEFİNLERİN POLİMERLERİ (İLK ŞEKİLLERDE).
3902.10 - Polipropilen
3902.20 - Poliizobütilen
3902.30 - Propilen kopolimerleri
3902.90 - Diğerleri
Polipropilenin genel fiziksel özellikleri, yüksek yoğunluktaki polietilenlere benzer. Polipropilenlerin ve propilen kopolimerlerinin çok geniş bir uygulama alanları vardır. Örn; ambalajlama filmi, otomobillerin, aletlerin, mutfak eşyalarının, vb. kalıplanmasında, tel ve kablo kaplamasında, yiyecek kaplarının kapatılmasında, kaplanmış ve ince tabaka halindeki ürünlerin, şişelerin, tabloların yapımında ve hassas cihazların muhafazasında kullanılan kapların yapımında, nakledici kanallarda, tank kaplamalarında, kimyasal tesis borulamasında, halıların tabanında kullanılır.Poliizobütilen kafi derecede polimerize olduğu zaman kauçuğa benzer, fakat sentetik kauçuğun tanımlanmasına uymadığı için 40. Fasılda yer almaz. Suya dayanıklı kaplamaların yapımında ve diğer plastiklerin modifiye edilmesinde kullanılır"
Açıklamalarının yer aldığı görülmüştür.
Söz konusu hammaddelerin ise;
[] Polipropilen ve polietilen hammaddeleri; ham petrol türevlerinden olan "Naphta" maddesinden elde edilen propilen moleküllerinin uç uca eklenerek büyük moleküllerin elde edilmesi işlemi ile elde edilen natural beyaz renkli bir malzeme olduğu, Üretiminde ortalama % 97 oranında ham petrolden elde edilen türevler kullanıldığı için, bulunabilirliği ve fiyat durumu dünya ham petrol rezervleri ve fiyatlarına doğrudan bağlı olduğu,
[] Bugün boru, halı, çeşitli makine cihazların aksam ve parçasının üretiminde hammadde olmasından dolayı yaygın bir çok kullanım alanı olduğu, polipropilen hammaddesinden plastiklerin değişik kullanım yeri ve amaçlarına uygun olması için karışık bir dizi kimyasal işlemler sonucunda, sertlik, esneklik, ısı dayanımı ve kırılganlık gibi fiziksel özellikleri üzerinde geliştirmeler yapıldığı, diğer plastik malzemelerine oranla daha pahalı olan Polipropilen hammaddesinin en büyük avantajının ise yüksek sıcaklık ve basınçlara çok uzun yıllar dayanabildiği özelliklerine haiz olduğu görülmüştür.
[] Nitekim Ülkemizde de polietilen sistemlerinin kullanımının yaygınlaştığı, polietilen hammaddesini özellikle plastiklerin üretim sürecinde daha uzun ömürlü, daha dayanıklı, daha hızlı monte edilebilen ve daha ekonomik olmasından dolayı ana hammadde olarak yaygın bir şekilde kullanıldığı, önceleri PVC, ABS, POLIASETAL ve POLIBITULEN hammaddeleri ile başlayan plastik üretim sistemlerinin son yıllarda POLIETILEN teknolojisindeki gelişmelere paralel olarak POLIETILEN sistemlerine yöneldiği,
Görülmüştür.
Plastiğin işlenmesinde başlıca iki yöntem vardır;
a-) Ekstrüzyon yöntemi;
Ekstrüzyon yöntemi, çubuk, profil, boru, tel ve diğer kalın cidarlı profillerin biçimlendirilmesinde kullanılan önemli bir plastik şekil verme yöntemidir. İstenilen şekli elde etmek için tasarlanmış kalıbın ısıtılması ve presin kovanının önüne yerleştirilmesinin ardından, kontrollü ısıtılmış alüminyum biyeti, zımbanın uyguladığı basınçla kalıbın içinden geçerek istenilen profilin çıkması sağlanır. Profil konveyörde soğutulur ve istenen boyda kesim işlemine tabi tutulur. Kesilen profiller termik fırınında yaşlandırma işlemine tabi tutularak sertleştirilir. Ekstrüzyon yöntemi ile üretilen profillerin kullanım alanlarını sıralamak gerekirse; İnşaat sektörü ve mimari uygulamalar (kapı, pencere, cephe v.b.), araçlar (otomobil, gemi, uçak, tren), elektrik, gıda ve kimya endüstrileri sayılabilir.
Plastik ekstrüzyon yöntemi genellikle boru, hortum, kablo, profil vb. plastik malzemelerin yapımında kullanılan bir imalat yöntemidir.
Ekstrüzyon sisteminin; bir motor aracılığıyla, ısıtıcı ile kaplanmış bir kovan içindeki vidanın döndürülerek sıcaklık ve basınç altında plastik granüllerin eritilmesi ve erimiş haldeki plastiklerin kalıp boyunca şekillendirilmesi, kalıbın şeklinin, borunun içindeki kanalın şeklini de belirlediği, plastikler soğutulduktan sonra katılaşmış hale geldiği, daha sonra plastiklerin eşit aralıklarla kesilip stoklandığı bir sistem olduğu,
Görülmüştür.
b-)Enjeksiyon yöntemi;
Plastik enjeksiyon, sıcaklık yardımı ile eritilmiş plastik hammaddenin bir kalıp içine enjekte edilerek şekillendirilmesi ve soğutularak kalıptan çıkarılmasını içeren bir imalat yöntemidir. Bu metot ile en küçük komponentlerden, bahçe mobilyalarına kadar çok çeşitli ebat ve kategorilerde plastik parçalar imal edilebilir. En yaygın imalat yöntemlerinden biridir. İşlemin gerçekleştirildiği makineye plastik enjeksiyon makinesi denir.
Enjeksiyon makinalarının periyodik olarak çalıştığı, huniden alınan hammaddenin ısıtılmış bir silindir içinde eritilerek burgu tarafına kalıp içinde püskürtüldüğü, erimiş granülün kalıp boşluklarına doldurulmasından sonra kalıp içinde donduğu ve neticede tam veya yarı mamül parça olarak kalıp çıkarılması şeklinde çalıştığı,
Yapılan inceleme ve araştırmalarımız sonucu anlaşılmıştır.
3- Ekstrüzyon ve Enjeksiyon Sistemlerinde Hurda Plastiğin Ortaya Çıkış Nedenlerinin İncelenmesi:
-Ekstrüzyon yöntemi ile üretimde oluşan hataların kaynaklarını genel olarak 4 başlık halinde incelemek mümkündür. Bunların:
>> Makineden kaynaklanan üretim hataları
>> Hammaddeden kaynaklanan üretim hataları
>> Çalışandan kaynaklanan üretim hataları
>> Ortamdan kaynaklanan üretim hatalarından oluştuğu görülmektedir.
a) Makineden Kaynaklanan Üretim Hataları:
Ekstrüzyon ile üretimde makineden kaynaklanan üretim hataları dendiğinde; set edilen makine değerlerindeki yanlışlıkların veya makinede meydana gelmiş bir arızanın ürüne olumsuz olarak yansıması şeklinde olduğu, aşağıda makineden kaynaklı üretim hataları sonucu ortaya çıkan hurdalara ait resimlere yer verilmektedir.
b) Hammaddeden Kaynaklanan Üretim Hataları:
Ekstrüzyon yöntemi ile plastik işleme de hataya yol açan bir diğer önemli faktör hammaddedir. Hammaddenin uygun olarak seçilip hazırlanmaması ürüne yansıyacak ve ürünün istenen özellikte olmasını engelleyecektir hammaddeden kaynaklanan plastik hurda atıklarından bazılarına aşağıdaki resimlerde yer verilmektedir.
c) Çalışandan kaynaklanan üretim hataları:
Ekstrüzyon makinelerinde üretim sırasında meydana gelen hataların bir diğer nedeni çalışanın kendisidir. Üretimde çalışan kişiler üretim sırasında kendilerinden beklenen davranışları göstermediğinde bu durum ürün üzerine hata olarak yansıyabilmektedir.
d) Ortamdan Kaynaklanan Üretim Hataları:
Ekstrüzyon makinelerinde üretim sırasında meydana gelen bir diğer hata nedeni de çalışma ortamıdır. Çalışma ortamının uygun olmaması üretimin de uygun olmamasını beraberinde getirecektir.
-Enjeksiyon sisteminde ise hurda atıkların sebepleri çoğunlukla; proses sırasında yapılacak bir veya birkaç küçük değişiklikle giderilebilmektedir.
Eğer Üretilen parça istenen standartlarda değilse problem hammadde, kalıp, proses tekniği (çalışma şartları) makine seçeneklerinden birine ya da birkaçına birden müdahale edilerek çözülebilmektedir. Bu yöntemde görüldüğü üzere ektrüzyon yöntemine göre üretim sonucunda ortaya çıkan sorunlar daha kolay önlenebilmektedir. Genel olarak enjeksiyon sistemiyle üretimde üretim sorunları;
>> Proses öncesinde (hammadde tedariki ve depolama)
>> Proses sırasında (çevrim sırasındaki çalışma şartları)
>> Proses sonrasında (parçalara son işlem uygulanması, paketleme, taşıma) aşamalarında meydana gelir. Proses öncesinde ya da sonrasında meydana gelen problemler genelde "hammadde kirlenmesi, renklendirme, tozlanma, nem alma" gibi sebeplerden kaynaklandığı, bu tür problemlerin çözümleri genellikle kolay olduğu, proses sırasında meydana gelen problemlerin ise daha karışık olduğu anlaşılmaktadır.
Aşağıdaki resimlerde enjeksiyon sistemine göre üretim sonucu ortaya çıkan plastik hurda atıklara yer verilmektedir.
Üretim esnasında en fazla ortaya çıkan hurda çapaklardan kaynaklanmaktadır.
4- Üretim Sürecinde ortaya çıkan Hurda Plastiğin Geri Dönüşüm Sürecenin İrdelenmesi:
Görüldüğü üzere yukarıda anlatılan plastik hurdalarının tamamı kolay bir şekilde tekrar üretime geri sokulmaktadır.
-Ekstrüzyon sistemiyle polietilen plastiklerin üretimi sonucu ortaya çıkan plastik atıklar geri dönüşüm süreciyle tekrardan ayrılarak ve öğütülerek sanayi sektörüne granül polipropilen olarak hammadde veya yarı mamul olarak kazandırıldığı, bu atıklar gerek iç piyasa ve gerekse dış piyasa sanayi kuruluşlarında yeniden plastik esaslı mamul veya yarı mamul üretiminde kullanıldığı, (örneğin şişe, ambalaj malzemeleri, pencere, kapı, çocuk oyun sahası, su kaydırağı, oyuncak, elektrik direği, kablo, otomotiv sanayi, çeşitli evsel araç-gereçler vb.).
-Atık hale gelmiş plastik malzemelerin tekrar üretime uygun hammadde haline dönüştürmeye yarayan, ekstrüzyon sistemiyle çalışan Plastik geri dönüşüm makinesi, atık hale gelmiş plastik malzemeleri tekrar üretim hammaddesine dönüştüren makineler olduğu anlaşılmış olup aşağıdaki şekilde tipik bir plastik geri dönüşüm makinesinin yer verilmiştir.
-Plastik geri dönüşüm işleminin ise dört ana aşamadan oluştuğu;
1-Atık plastiği toplama ve uygun şekilde depolama,
2-Plastik malzemeleri özelliklerine göre ayırma, kirli plastiğin su tanklarında veya tamburlu yıkama makinelerinde yıkanıp temizlenmesi, öğütülmesi, kurutulması,
3-Ekstrüzyona hazır hale getirme aşaması,
4-Ekstrüzyonda granül hammadde elde etme aşaması.
Anlaşılmaktadır.
Aşağıdaki resimlerde üretim sürecinde çıkan plastik atıklardan geri dönüşüm süreci sonucu ortaya çıkan değişik granül örnekleri görülmektedir.
Bu anlatılan nitelikli ve kompleks bir geri dönüşüm sürecine ilişkindir.
Ancak piyasada genellikle bu işlem farklı sektörlerde üretim yapan firmaların üretim esnasında ortaya çıkan hurda plastiği kendi bünyesinde öncelikle cinslerine göre ayrılarak kırma makinalarında kırılıp küçük parçalara ayrılır. İşletmeler bu parçaları direkt olarak belli oranlarda, orijinal hammadde ile karıştırarak üretim prosesinde kullanabildiği gibi; tekrar eritip katkı maddeleri katarak ikinci sınıf hammadde olarak da kullandığı görülmüştür.
Dolayısıyla kırma işlemi daha basit ve kolay bir yöntem olduğu için birçok firmanın bu yöntemi kullandığı anlaşılmıştır.
Plastiğin geri dönüşümü sisteminin temel basamakları toplama, ayıklama ve türlerine göre ayırma, değerlendirme ve ekonomiye kazandırmadır. Değerlendirme; temiz ayrılmış kullanılmış malzemelerin ekonomiye geri dönüşüm işlemidir. Bu işlemde malzeme kimyasal ve fiziksel olarak değişime uğrayarak yeni bir malzeme olarak ekonomiye geri döner. Plastik ambalaj atıkları yıkanıp granül haline dönüştürülerek ikincil ürün üretiminde hammadde olarak kullanılmaktadır. Bunların kullanım yeri bazen pis su borusu, elyaf dolgu malzemesi, sera örtüsü, plastik torba, marley olurken, bazen de otomotiv sektöründe araba yedek parçası olmaktadır. Çok farklı biçim ve boyutlardaki plastik ürünler granül biçimine getirilerek, üretime hammadde olarak kazandırılır. Bu amaçla kırma makineleri, agromer makineleri, granül ekstrüderleri, kesme sistemleri, pelletizer granül ve kafadan kesmeli granül makineleri kullanılır.
Sonuç olarak;
-Plastik geri dönüşüm makinelerinde, atık plastik ürünlerin dönüşüm tesislerinde granül haline getirildiği ya da firmaların kendi bünyelerinde bulunan kırma makinalarında kırılıp küçük parçalara ayrıldığı İşletmeler bu parçaları direkt olarak belli oranlarda, orijinal hammadde ile karıştırarak üretim prosesinde kullanabildiği gibi; tekrar eritip katkı maddeleri katarak ikinci sınıf hammadde kullandığı anlaşılmıştır. Dolayısıyla plastik hurdaların basit yöntemlerle üretim sürecinde tekrar kullanıldığı anlaşılmıştır.
| |
